De 29e Klimaatconferentie van de Partijen (COP29) van het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering (UNFCCC) kwam van 11 tot 22 november 2024 bijeen in Bakoe, Azerbeidzjan. Met de bijnaam ‘Financieringsconferentie’ werd vooral van kwetsbare en gemarginaliseerde economieën verwacht dat deze bijeenkomst zou ingaan op de vraag hoe kleine eilandstaten in ontwikkeling (SIDS) en andere vergelijkbaar getroffen economieën klimaatmaatregelen zouden financieren en veerkracht zouden opbouwen om hun duurzaamheid te garanderen.

Iedereen is inmiddels wel bekend met de campagne “1,5 om in leven te blijven”, die mensen bewust wilde maken van de opwarming van de aarde en de noodzaak om de temperatuur wereldwijd onder de 1,5 graden Celsius te houden. Wetenschappers beweren al lange tijd dat menselijk handelen, waaronder de verbranding van fossiele brandstoffen zoals kolen, gas en olie in huizen en de industrie, heeft bijgedragen aan de stijging van het kooldioxidegehalte, waardoor de temperatuur op aarde stijgt. Deze stijgende temperaturen leiden tot vaker en heviger weer, hittegolven, hevige regenval en overstromingen, een stijgende zeespiegel en hevigere stormen en orkanen.

Met 2024 al op koers om het warmste jaar ooit te worden¹ zal deze ontnuchterende balans nadelige gevolgen hebben voor kleine insulaire ontwikkelingslanden, waaronder het Caribisch gebied. In juli van dit jaar was de orkaan Beryl de eerste storm van categorie 5 die werd geregistreerd. Deze veroorzaakte honderden miljoenen dollars schade en volledig verlies en verwoesting op Carriacou en Petite Martinique, Grenada. De noodzaak voor ALLE economieën om in actie te komen is dus niet gebaseerd op een middellange- tot langetermijntraject, maar op een ervaring die wij in het Caribisch gebied aan den lijve ondervinden.

Caribische actoren, groot en klein, privaat en publiek, moeten een rol spelen in het opbouwen van een veerkrachtige gemeenschap. Dit erkennend en met het mandaat van Caribbean Export in gedachten, als de toonaangevende uitvoerder van programma’s voor de particuliere sector in het Caribisch gebied, stelde het agentschap een paneldiscussie samen als bijdrage aan de Caribische stemmen op COP29 – Building Climate Resilience in the Caribbean Region – A Private Sector Approach.

Hoewel het Caribisch gebied bekend staat om zijn natuurlijke schoonheid, heeft het nu al te kampen met de verwoestende gevolgen van de klimaatverandering en de achteruitgang van het milieu, waardoor sectoren als toerisme en landbouw en de algehele economische ontwikkeling onder grote economische druk komen te staan. De gevolgen van orkanen, verlies van toerisme en schade aan de infrastructuur door zeespiegelstijging kunnen oplopen tot USD 22 miljard per jaar in 2050 en USD 46 miljard per jaar in 2100, wat neerkomt op 10% en 22% van het huidige regionale BBP.² .

Naast de gevaren van klimaatverandering staat de regio voor een andere uitdaging, namelijk de hoge energiekosten. In de OECS bedragen de energietarieven meer dan US$ 0,35/kWh.³ wat meer dan het dubbele is van de gemiddelde energiekosten in de OESO van US$0,15/kWh en ver boven het wereldwijde gemiddelde van US$0,17/kWh ligt.⁴ . Deze economische druk is des te groter in combinatie met de inspanningen van de regio om te herstellen van de COVID-19 pandemie, die de toeleveringsketens heeft verstoord en de lokale economieën onder druk heeft gezet. Met uitzondering van Trinidad en Tobago, dat profiteert van lagere energiekosten dankzij de binnenlandse olie- en gasproductie, blijft de rest van de regio gebukt gaan onder de last van hoge energieprijzen, waardoor de regio in veel sectoren niet concurrerend is.

Tegelijkertijd onderstrepen de uitdagingen van hoge energiekosten en de kwetsbaarheid voor klimaatverandering de noodzaak van een alomvattende overgang naar een groene economie. Zo’n overgang is urgent, maar biedt ook volop kansen voor economische transformatie. Hernieuwbare energie, waaronder zonne-, wind- en mariene energie, is een van de meest veelbelovende sectoren van het Caribisch gebied. De regio is gezegend met overvloedige natuurlijke hulpbronnen. Tussen 2015 en 2022 heeft het Caribisch gebied zijn capaciteit voor hernieuwbare energie met 51% verhoogd, tot 64% van de opwekking uit hernieuwbare bronnen in 2022.⁵ . Dit tempo moet echter worden versneld. Naarmate de bevolking en de economie blijven groeien, zal de vraag naar elektriciteit tussen 2022 en 2050 naar verwachting met gemiddeld 2,3% per jaar toenemen.⁶ waardoor de behoefte aan duurzame en efficiënte energieoplossingen nog groter wordt.

De overgang naar een groene economie biedt ook aanzienlijke economische voordelen. In een gezamenlijk rapport van de Internationale Arbeidsorganisatie en de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank uit 2020 wordt geschat dat de inspanningen om de economie koolstofarm te maken ongeveer 400.000 banen kunnen opleveren in het Caribisch gebied.⁷ . Bovendien heeft het Internationaal Agentschap voor hernieuwbare energie voorspeld dat voor elke Amerikaanse dollar die in de energietransitie wordt geïnvesteerd, een extra groei van het BBP van 0,93 dollar kan worden gegenereerd die verder gaat dan het business-as-usual scenario. Deze cijfers illustreren het potentieel voor aanzienlijke economische winst door duurzame investeringen.⁸.

Uit gegevens blijkt dat mkb-bedrijven tussen 70 en 85% van de Caribische economieën uitmaken. Als groeimotoren in belangrijke sectoren van de economie kunnen mkb-bedrijven dus een belangrijke bijdrage leveren aan de overgang naar groenere en klimaatvriendelijkere praktijken, die op hun beurt aanzienlijke nieuwe banen opleveren en tegelijkertijd de klimaatrisico’s beperken.

De paneldiscussie werd bijgewoond door de uitvoerend directeur van Caribbean Export, de uitvoerend directeur van het Caribbean Centre for Renewable Energy and Energy Efficiency (CCREEE), de vicevoorzitter van de Caribbean Development Bank en de oprichter en voorzitter van Kenesjay Green, een MKB-bedrijf dat actief is op het gebied van hernieuwbare energie.

Uit de discussie kwamen enkele cruciale punten naar voren die overwogen moeten worden over de manier waarop KMO’s kunnen worden ondersteund om een groter effect te bereiken bij de aanpak van klimaatmaatregelen. Deze kunnen als volgt worden samengevat:

1. Toegang tot financiering zal de reikwijdte en schaal van projecten vergroten om te helpen bij de groene overgang
   • Groene praktijken en strategieën vereisen aanzienlijke investeringen in hernieuwbare energiesystemen, energie-efficiënte apparatuur, afvalbeheer enz. Toegang tot fondsen zal kmo’s dus in staat stellen om de innovatieve oplossingen toe te passen die nodig zijn om een significante impact te hebben, groene oplossingen te implementeren en een algemene bijdrage te leveren aan de klimaatverplichtingen.
2. Technische bijstand is een belangrijke drijfveer
   • Hoewel de inspanningen voor een groene overgang populair zijn in het Caribisch gebied, zijn veel kleine en middelgrote ondernemingen niet goed op de hoogte van groene technologieën en praktijken, noch van de praktische voordelen en oplossingen om over te stappen op duurzame activiteiten. Daarom kunnen we het belang van kennisoverdracht niet genoeg benadrukken, met inbegrip van het uitvoeren van beoordelingen, waaronder energie-audits, om mogelijkheden voor groenere praktijken vast te stellen. Bovendien werd ook de behoefte aan de juiste innovatieve technologieën en passende oplossingen vastgesteld.
3. De behoefte aan een ondersteunende omgeving
   • Duidelijk, afdwingbaar en voorspelbaar beleid en regelgevingskaders zijn niet alleen belangrijk voor het mkb, maar zijn ook belangrijke signalen voor investeerders en financiers omdat dit beleid innovatie aanmoedigt. Er werd een oproep gedaan aan de regeringen van het Caribisch gebied om het beleid met voortvarendheid aan te passen om privékapitaal aan te trekken voor de financiering van de overgang.
4. Partnerschappen voor klimaatactie
   • Samenwerking is essentieel om klimaatmaatregelen aan te pakken en een veerkrachtiger Caribisch gebied op te bouwen. Door de complexiteit van het opbouwen van klimaatbestendigheid vereisen partnerschappen niet alleen het bundelen van middelen, maar ook expertise, de inbreng van lokale gemeenschappen en internationale partners om effect te sorteren.

Conclusie

Het Caribisch gebied staat voor ongekende uitdagingen als gevolg van klimaatverandering, maar heeft ook een enorm potentieel voor transformatie. De particuliere sector is een cruciale aanjager van deze verandering en kan innovatie stimuleren en de overgang naar een groene economie versnellen. Toegang tot financiering, capaciteitsopbouw, ondersteunend beleid en samenwerkingsverbanden zijn essentieel voor deze inspanning.

COP29 voldeed niet aan de verwachtingen⁹ ligt de veerkracht van de regio in haar vermogen om daadkrachtig op te treden. Door duurzame praktijken te omarmen en de inspanningen voor belangenbehartiging te versterken, kan het Caribisch gebied zijn economische toekomst herdefiniëren. Klimaatbestendigheid is niet alleen een noodzaak, maar ook een kans voor de regio om te gedijen en een meer inclusieve en duurzame nalatenschap te creëren voor de komende generaties.

1. WMO 2024 op weg om warmste jaar ooit te worden ↩︎
2. Thomas A, Menke I, Serdeczny O. Kosten van verlies en schade en financieringsmechanismen: Caribische vooruitzichten. Climate Analytics. 24 april 2018 ↩︎
3. Koon Koon R, Shah K, Ashtine M, Lewis S. Een hulpbron- en beleidsgestuurde beoordeling van het geothermische energiepotentieel van St. Vincent en de Grenadines. ↩︎
4. https://www.statista.com/statistics/183700/us-average-retail-electricity-price-since-1990/ ↩︎
5. Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank. Energietransitie in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied. Januari 2023 ↩︎
6. U.S. Energy Information Administration. Internationale energievooruitzichten 2023. September 2023 ↩︎
7. Caribbean Export en CCREEE werken samen om duurzame energieontwikkeling te ondersteunen en banen te creëren – https://ab.gov.ag/pdf/CCREEE_CE_create_Jobs.pdf ↩︎
8. STAAT VAN DE LAAGST ONTWIKKELDE LANDEN 2021 Beter terugbouwen als antwoord op COVID-19
   https://www.un.org/ldc5/sites/www.un.org.ldc5/files/stateldc_2021.pdf ↩︎
9. COP29: Kleine eilandstaten ‘voelen zich in de steek gelaten’ tijdens klimaatoverleg op https://www.euronews.com/green/2024/11/19/cop29-small-island-states-feel-abandoned-as-climate-talks-grind-on ↩︎